Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, định hướng phát triển cây mít đến năm 2030 của Việt Nam là sẽ ổn định diện tích khoảng 50 ngàn ha, sản lượng 600-700 ngàn tấn.
Dù có lợi thế về sản lượng và chất lượng, sản xuất mít tại Việt Nam vẫn chủ yếu tự phát, thiếu mã số vùng trồng, quy trình chăm sóc chưa chuẩn hóa, khiến chất lượng không đồng đều. Tình trạng sử dụng chất kích chín, thu hoạch không đồng nhất cũng làm gia tăng nguy cơ bị siết kiểm soát hoặc trả hàng từ thị trường nhập khẩu.
Ngoài ra, Việt Nam hiện thiếu hệ thống bảo quản sau thu hoạch và trung tâm sơ chế đạt chuẩn quốc tế, khiến nhiều doanh nghiệp không đủ nguồn nguyên liệu ổn định.
Một số Công ty như Vina T&T hay Cầu Kè (Trà Vinh cũ) đã đầu tư chế biến sâu cho thị trường Mỹ, Canada, nhưng quy mô còn nhỏ. Tiềm năng mở rộng xuất khẩu mít vẫn rất lớn.
Để mít trở thành sản phẩm xuất khẩu bền vững, cần quy hoạch vùng nguyên liệu, tiêu chuẩn hóa sản xuất, tăng liên kết doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân, cùng với hỗ trợ của địa phương trong chuyển đổi số và kỹ thuật canh tác.
Người dân được hưởng lợi trực tiếp
Bên cạnh lợi thế mở rộng thị trường, người nông dân chính là nhóm được hưởng lợi trực tiếp khi mít được xuất khẩu chính ngạch. Khi quy trình sản xuất được chuẩn hóa, nông dân tham gia vùng trồng đạt chuẩn sẽ có đầu ra ổn định hơn, giảm phụ thuộc vào thương lái và tránh tình trạng "được mùa mất giá".
Việc ký kết Nghị định thư cũng giúp giá mít tươi có xu hướng duy trì ở mức tốt hơn do doanh nghiệp xuất khẩu cần nguồn nguyên liệu đạt tiêu chuẩn, tạo động lực để nông dân đầu tư vào kỹ thuật canh tác bền vững.
Liên kết doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân sẽ tạo cơ hội tiếp cận kỹ thuật mới, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc và bảo quản sau thu hoạch.
Thu nhập của nông dân sẽ ổn định hơn nhờ hợp đồng dài hạn với doanh nghiệp xuất khẩu, giảm rủi ro thị trường và từng bước hình thành tư duy sản xuất chuyên nghiệp.
Về lâu dài, người dân không chỉ tăng lợi nhuận từ mít tươi mà còn có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị bền vững – từ trồng trọt, thu hoạch, sơ chế đến chế biến sâu – tạo thêm việc làm và nâng cao đời sống, đặc biệt ở các vùng ĐBSCL và Tây Nguyên.
