Toàn cảnh tọa đàm “Giải pháp phát triển chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ chanh leo bền vững” tại tỉnh Đắk Lắk.

Cả nước hiện có hơn 10.000ha chanh leo, sản lượng đạt khoảng 190.000 – 220.000 tấn/năm, tập trung chủ yếu tại các tỉnh Tây Nguyên.

Khoảng 80% sản lượng được đưa vào chế biến và xuất khẩu, đạt kim ngạch trên 170 triệu USD/năm.

Tuy nhiên, ngành hàng này vẫn đối diện nhiều thách thức: chất lượng giống chưa đồng đều, kỹ thuật canh tác thiếu đồng bộ, chế biến sâu còn hạn chế và liên kết sản xuất – tiêu thụ chưa bền vững.

Từ thực tiễn sản xuất, nhiều hợp tác xã phản ánh nông dân còn trồng theo phong trào, trong khi mỗi thị trường lại có tiêu chuẩn riêng. Ông Nguyễn Văn Thái Bình, Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao Xanh Cao Nguyên (Đắk Lắk), cho biết:

“Khi trồng chanh leo, điều quan trọng đầu tiên là phải xác định rõ thị trường đầu ra. Mỗi thị trường lại có yêu cầu riêng: chẳng hạn EU cần chứng chỉ, logo và mã số vùng trồng; Nga chuộng quả to, mẫu mã đẹp, ưu tiên đường đi ngắn, chi phí hợp lý; trong khi Mỹ và Úc đòi hỏi vừa có hình thức đẹp vừa đảm bảo chiếu xạ. Vì vậy, để sản xuất bền vững, bà con cần định hướng ngay từ đầu thị trường mục tiêu, từ đó xây dựng vùng trồng và quy trình phù hợp.”

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu cũng bàn luận sôi nổi về nhiều vấn đề then chốt như cải thiện chất lượng giống, chuẩn hóa quy trình canh tác, tăng đầu tư cho chế biến và bảo quản, cũng như chính sách tín dụng hỗ trợ nông dân.

Một số doanh nghiệp nhấn mạnh cần minh bạch trong hợp đồng bao tiêu, trong khi các viện nghiên cứu đề xuất tăng cường đào tạo kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và xây dựng thương hiệu chanh leo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Văn Hà, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk, cho biết tỉnh có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi để phát triển nhiều loại cây trồng, trong đó chanh leo được xác định là cây tiềm năng mang lại giá trị kinh tế cao.

Hiện toàn tỉnh có hơn 2.700 ha chanh leo, sản lượng ước đạt trên 38.000 tấn/năm. Sản phẩm này không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn bước đầu xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng.

"Sản xuất chanh leo ở Đắk Lắk vẫn đối mặt với nhiều hạn chế như giống chưa đồng nhất, quy trình canh tác chưa chuẩn, thiếu cơ sở chế biến và bảo quản sau thu hoạch, chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ còn lỏng lẻo.

Điều này khiến sản phẩm khó đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn xuất khẩu và giá trị chưa được khai thác xứng tầm", ông Hà chia sẻ.

Theo ông Hà, trong bối cảnh hội nhập, việc xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP gắn với hợp đồng bao tiêu minh bạch là giải pháp bắt buộc để nâng cao năng lực cạnh tranh, đưa chanh leo Đắk Lắk phát triển bền vững.

Về định hướng chung, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia nhấn mạnh, để ngành hàng chanh leo vươn tầm “tỉ đô”, cần tổ chức sản xuất bài bản, đồng bộ chất lượng và gắn kết chặt chẽ giữa các khâu trong chuỗi giá trị.

Ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, khẳng định: “Chanh leo là một trong những loại cây trồng có tiềm năng xuất khẩu đạt đến quy mô tỉ đô la Mỹ, với nhiều thị trường giàu tiềm năng như EU, Mỹ, Úc, Hàn Quốc.

Việt Nam hoàn toàn có khả năng cung ứng sản phẩm chanh leo chất lượng cho các thị trường này. Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội, việc tổ chức sản xuất phải đảm bảo chất lượng đồng bộ.

Trong quá trình sản xuất, mỗi đơn vị, mỗi chức năng cần thực hiện tốt trách nhiệm của mình, để toàn bộ chuỗi giá trị vận hành hiệu quả, từ đó mở rộng và giữ vững thị trường xuất khẩu.”

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cam kết phối hợp cùng địa phương xây dựng chương trình hành động cụ thể, hướng tới mục tiêu nâng sản lượng chanh leo lên 300.000 tấn vào năm 2030, gắn với xuất khẩu bền vững.

Sau sáp nhập với Phú Yên, tỉnh Đắk Lắk mới có diện tích hơn 18.000 km², lớn thứ ba cả nước, dân số trên 3,3 triệu người. Nông nghiệp chiếm 40% GRDP, phát triển theo hướng chất lượng cao, bền vững. Với lợi thế vừa có biển và đồng bằng Tuy Hòa màu mỡ, vừa có đất đỏ bazan thích hợp cây công nghiệp, cây ăn trái, tỉnh hướng tới sản xuất hàng hóa giá trị cao, 85% nông sản phục vụ xuất khẩu.